Sinds duizenden jaren zijn toegewijden van Heer Krishna naar Jagannatha Puri in India gereisd om deel te nemen aan de jaarlijkse festiviteit genaamd Ratha-yatra, “het Wagenfestival”. Tijdens dit festival verheerlijken de toegewijden het spel en vermaak van Krishna tijdens een optocht van drie kilometer met drie wagens van ongeveer zeventien meter hoog.
In afgelopen jaren zijn reusachtige wagens zoals deze verschenen in belangrijke steden over de hele wereld, wat vele toeschouwers ervan, temidden van de opwinding en het plezier van de feestelijke happening, heeft doen afvragen: Wat heeft dit allemaal te betekenen? Wie zijn die figuren die op die wagens zitten? en, Waar is dit festival vandaan gekomen?
Op het Ratha-yatra festival wordt een ontmoeting herdacht tussen Heer Krishna, de Allerhoogste Godspersoon, en Srimati Radharani, Zijn meest geliefde toegewijde, die plaatsvond toen Ze vijfduizend jaar geleden op aarde waren. Op een keer reisden Heer Krishna, Zijn broer Balarama en Zijn zuster Subhadra op een rijtuig. naar Kuruksetra, India, volgens het vedische gebruik om tijdens een zonsverduistering op een heilige plaats een bad te nemen. Tijdens deze gunstige gelegenheid voegden zich vele grote toegewijden van de Heer zich weer bij Hem, na van Hem gescheiden te zijn geweest.
De belangrijkste hiervan waren de toegewijden uit het plattelandsdorp Vrindavana, waar Krishna Zijn vroege jaren had doorgebracht voordat Hij daar was weggegaan om als koning te leven in de weelderige stad Dvaraka. Tijdens Krishna’s afwezigheid van Vrindavana, dachten de toegewijden daar – met name Srimati Radharani – altijd aan Hem en verlangden naar Zijn terugkomst. Dus toen Srimati Radharani Krishna te Kuruksetra ontmoette, nodigde Ze Hem uit om terug naar Vrindavana te komen en opnieuw van het liefdevolle spel en vermaak met Zijn toegewijden daar te genieten. Tegenwoordig kunnen degenen die deelnemen aan een Ratha-yatra festival delen in de gevoelens van Krishna’s toegewijden die Hem met hun liefde terug naar Vrindavana trekken.
Men moet niet denken dat Ratha-yatra een leeg ritueel is, enkel de imitatie van een langvervlogen historisch voorval. Hoewel het lijkt alsof de Jagannatha-murti die op de wagen rijdt een houten beeld is, is Hij eigenlijk Krishna Zelf Door Krishna’s genade en alvermogen verschijnt Hij als de Murti om ons de gelegenheid te geven om Hem ondanks onze beperkingen te zien en te dienen. Hoewel niet-toegewijden niet kunnen begrijpen hoe de Murti God kan zijn, onthult de Murti Zich aan degenen die Hem oprecht dienen.
We moeten echter niet concluderen dat het vereren van iedere gedaante het vereren van God is, netzomin als we zouden denken dat we onze post in zomaar iedere bus op straat zouden kunnen doen om het op zijn bestemming aan te laten komen. Omdat de Jagannatha-murti gesneden is volgens de gezaghebbende vedische geschriften, is het vereren van Heer Jagannatha het vereren van God, net zoals het in een door het postkantoor goedgekeurde brievenbus stoppen van onze post hetzelfde is als het brengen van de post naar het postkantoor. Daarom is het vereren van Heer Jagannatha terwijl Hij tijdens het Ratha-yatra festival op Zijn wagen rijdt geen afgodendienst; het is een verheven methode om onze sluimerende liefde voor God weer op te wekken.
Degenen die vertrouwd zijn met de menselijke gedaante van Heer Krishna die een fluit in Zijn handen houdt, verbazen zich misschien over de ongebruikelijke verschijning van de Jagannatha-murti’s – bolle lichamen, geen zichtbare handen of benen, wijd-open ogen.
Het verhaal achter de Murti’s is dat eens, duizenden jaren geleden, een koning genaamd Indradyumna zich ertoe gedreven voelde om een tempel van Krishna op te richten. Daarom gaf hij een beeldhouwer de opdracht om de Murti uit te snijden. De beeldhouwer beloofde het werk in drie weken uit te voeren, mits de koning hem alleen zou laten werken in de tempel en hem niet zou storen. Maar nadat er slechts twee weken waren verstreken, werd de koning erg nieuwsgierig om te zien hoe het werk vorderde en ging hij de tempel binnen. Daar vond hij enkel de schijnbaar incomplete gedaantes die we tegenwoordig zien. De koning was ontroostbaar totdat hem onthuld werd dat de Murti’ s in zijn tempel de volledig geopenbaarde gedaantes van de Allerhoogste Godspersoon waren, en hij begon met de uitgebreide verering van Heer Jagannatha, Heer Balarama en Srimati Subhadra die tot op de dag van vandaag voortduurt.
Tot de 17de eeuw was men in het Westen onbekend met Heer Jagannatha en het Ratha-yatra festival. Het was toen dat de eerste Britten naar Puri kwamen en het festival, met zijn indrukwekkende wagens, enorme Murti’s en immense en geestdriftige menigtes, daar zagen. De Engelsen noemden Jagannatha juggernaut, een woord dat al gauw “een overweldigende, onweerstaanbare kracht” ging betekenen.
De Britse kolonisten waren zonder meer onder de indruk van het jaarlijkse Ratha-yatra festival in Puri, maar ze dachten er natuurlijk geen moment aan om het naar Londen te importeren, want ze zagen het als niets meer dan een overijverig vertoon van af-godenverering door de “Hindoe-heidenen”. Het zou worden overgelaten aan iemand die de werkelijke betekenis kende van het woord jagannatha – Heer (natha) van het universum (wat) – om Ratha-yatra niet alleen naar Londen te brengen, maar ook naar New York, Chicago, Los Angeles en andere plaatsen in het Westen.
In het begin van het 20ste eeuwse Calcutta groeide die trouwe vereerder van Heer Jagannatha op in het huis van Gour Mohan De, een zuivere toegewijde van Heer Krishna. Deze jongen – later bekend als Sri Srimad A.C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada, stichter en geestelijk leider van de Internationale Gemeenschap voor Krishna-bewustzijn – was vanaf zijn vroege kindertijd een groot toegewijde van Heer Jagannatha en Ratha-yatra. Vanaf vijfjarige leeftijd organiseerde Srila Prabhupada een jaarlijks Ratha-yatra festival in zijn buurt in Calcutta. Zijn vader kocht een Ratha-yatra wagen van één meter hoog voor hem en hielp hem deze versieren, volgens de details van de originelen in Puri. Tijdens Srila Prabhupada’s Ratha-yatra festival, trokken zijn vriendjes de wagen met een touw terwijl Srila Prabhupada chantte, een kleine drum bespeelde en het zingen, dansen en uitdelen van prasadam (vegetarisch voedsel dat aan God geofferd is) leidde. Ieder jaar maakte Srila Prabhupada verschillende verbeteringen op zowel zijn Ratha-yatra wagen als het kinderfestival.
Veel later, in 1965, kwam Srila Prabhupada in opdracht van zijn geestelijk leraar naar de Verenigde Staten om het Krishna-bewustzijn in het Westen te verspreiden. Spoedig nadat de beweging voor Krishna-bewustzijn van start was gegaan, inspireerde Srila Prabhupada de eerste Ratha-yatra die ooit buiten India gehouden werd. Een oude toegewijde herinnert zich: “Het eerste jaar, 1967, huurden we gewoon een open vrachtwagen en gingen van start in het Haight-Ashbury district van San Francisco. We versierden de truck met bloemen, zetten de Murti’s achterop en de meisjes deelden fruit uit. In het begin liep er een flinke menigte met ons mee, en toen we van Haight Street afsloegen, kwam er een kleinere groep mensen met ons mee en gingen we helemaal naar het strand.” Jaar na jaar verspreidden toegewijden het festival naar andere steden.
Nu wordt Ratha-yatra ieder jaar in dozijnen steden over de wereld gehouden. Verschillende burgemeesters hebben speciale Ratha-yatra dagen uitgeroepen. Op een festival in Vancouver, Canada, zei de burgemeester: “Ik hoop dat dit Wagenfestival, één van de grootste historische festivals ter wereld, een jaarlijks gebeuren in Vancouver zal worden … zodat we in staat zullen zijn om in enige van de erg belangrijke, oprechte en diepe beginselen van moraliteit te delen die jullie je eigen gemaakt hebben.”
Hoewel het waar is dat men door deel te nemen aan het Ratha-yatra festival van slecht karma bevrijd wordt, is de belangrijkste reden waarom het over de wereld populair geworden is omdat het gewoon ontzettend leuk is. Muziek, dans, toneel, klassieke en populaire kunst, exotisch voedsel – er is iets van ieders gade op Ratha-yatra.
Op zondag 16 augustus 2015 kunnen jullie te midden van golven van dansende en chantende celebranten feitelijk getuige zijn van een duizenden jaren oud festival – Ratha-yatra. Loop mee en neem een duik in een oceaan van transcendentale verrukking. Meer informatie volgt!